Witaj w Moje miasto Różan ,  Czekamy na Ciebie
 Szukaj
Tematy
Witam w serwisie Moje miasto Różan

Różan.net

[ Login ] +++ [ Archiwum ] +++ [ Statystyki ]  
Początek Artykuł Mapa Tematy Strony Linki Poleć nas Galeria Ankiety Pliki

 Spis treści

· Strona główna
· Ankiety
· Archiwum artykułów
· Artykuły
· Ciekawe linki
· Galeria
· Szukaj
· Tematy
· Top


 Warto przeczytać

· Adresy, kontakty - firmy i instytucje użyteczności publicznej Gminy Różan
· Adresy, kontakty - Starostwo Powiatowe w Makowie Mazowieckim
· Adresy, kontakty - Urzędy gmin Powiatu Makowskiego
· Warunki naturalne
· Przyroda
· O historii ogólnie
· Obiekty historyczne
· Mapa
· Fragmenty Instrukcji Saperskiej
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 1
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 2
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 3
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 4
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 5
· Różan w wojnie obronnej 1939 r. - cz. 6


 Artykuły


Różan w internecie
[ Różan w internecie ]

·Nie tylko gmina w Internecie.
·Różan w internetowych encyklopediach


  
O historii ogólnie




Artykuł zawiera ogólnie omówioną historię Różana.


W przeszłości Różan, był miastem powiatowym w województwie mazowieckim, stolicą ziemi różańskiej przy ujściu Różanicy do Narwi.

Różan już w XI wieku miał kaplicę grodową i należał do najstarszej parafii na terenie diecezji płockiej utworzonej w 1075 roku. W okresie wczesnego średniowiecza był prężną osadą handlową, której dalszy rozwój zawdzięczać należy polityce gospodarczej książąt mazowieckich.

W latach 1374 - 1429 panował tu książę mazowiecki Janusz I Stary. Pod jego rządami różańskie podgrodzie przeżywało dalszy rozwój gospodarczy uwieńczony nadaniem praw miejskich w 1378 roku. Lokacja miasta przyspieszyła dalszy awans Różana jako ośrodka handlowego i administracyjnego w północno - wschodniej części Mazowsza.

Dokument tegoż księcia z 1403 roku wydany w Ciechanowie jest potwierdzeniem pierwszego przywileju z 1401 roku dotyczącego nadania niejakiemu Koprzykowi, 29 włók ziemi, tudzież łaĄni, postrzygalni, wagi, zwolnienia od ceł. W 1434 roku - 20 marca - Bolesław IV, następca Janusza I w Różanie nadał prawa miejskie mazowieckiej wsi Ostrovi - dzisiejszej Ostrowi Mazowieckiej.

W XV wieku Różan stał się stolicą ziemi zwanej różańską. Po przyłączeniu Mazowsza do Korony został siedzibą starosty grodowego. W tym czasie w Sieluniu, proboszcz płocki dysponował jednym z najbogatszych majątków kościelnych. Szlachta sieluńska próbowała zmienić prawne warunki dzierżawy swoich ziem oraz uniknąć dalszego płacenia czynszów i innych należności. Przeciwko proboszczowi wystąpiło 700 rodzin. Ówczesny beneficjent, wielebny ksiądz Michał Wolski, przyszły biskup kujawski zorganizował zbrojne bandy, które objeżdżały wsie napadając na domy każdego, kogo można było podejrzewać, że odwoła się do sądu. Wykorzystywał swoje uprawnienia w zakresie jurysdykcji kościelnej do prześladowania opornych, przeciwko którym wysuwał zmyślone oskarżenia, aby ich ostatecznie wygnać ze swoich terenów. Prawnicy księdza Wolskiego utrzymywali, że mieszkańcy Sielunia nie należą do stanu szlacheckiego, uniemożliwiając im odwołanie się do sądów królewskich. W 1958 roku następca księdza Wolskiego, wielebny Jędrzej Opaliński, syn marszałka wielkiego koronnego, przyjął tytuł "księcia Sielunia" i wymógł na miejscowej szlachcie obowiązek płacenia "dziesięciny", w takim samym wymiarze jak dla chłopów, czyli 1 złoty od włóki. Na następne 200 lat zwrot "szlachcic sieluński", stał się szyderczym epitetem znanym w całej Rzeczpospolitej. W 1760 roku w sądzie okręgowym w Różanie 215 mieszkańców Sielunia uzyskało wyroki potwierdzające ich przynależność do stanu szlacheckiego. Następnie ich sprawy skierowano do trybunału koronnego, którego przewodniczącym był biskup Stanisław Miaskowski, proboszcz płocki. W 1767 roku sprawa trafiła do sejmu, w 1776 roku ponownie do trybunału, w 1791 jeszcze raz do sejmu, w wreszcie do króla. Ostatecznie 29 listopada 1791 roku komisja skarbowa anulowała wszystkie świadczenia ściągane od szlachty sieluńskiej.

Według lustracji królewskiej z 1565 roku miasto liczyło 330 domów (około 2 tysiące mieszkańców). W granicach miasta prawdopodobnie wzniesionych było 6 kościołów i zamek spełniający ważne funkcje obronne z uwagi na bliskość ziem pruskich i litewskich. Bruki miasta sięgały daleko poza gród. Królowa Bona odbudowawszy tutejszy zamek, niekiedy w nim przebywała. Z zabytków przeszłości pozostał jedynie kościół parafialny pod wezwaniem świętej Anny. PóĄniejsze przeróbki i dodatki zatarły ostrołukowy charakter budowli pochodzący z początku XVI wieku.

Handlowe i administracyjne znaczenie Różana podnosił most na Narwi. W XVI wieku przez Różan i ziemię różańską przechodziły 3 ważne trakty handlowe: Warszawa - Królewiec, Warszawa - Grodno, Toruń - Grodno. W tym czasie ziemia różańska obejmowała 922 km2 i 210 miejscowości. Funkcjonowało kilka cechów rzemieślniczych: krawiecki, sukienniczy, tkacki, szewski, bractwo rolnicze. Był skład soli, browar, fabryka miodu. Pomyślny rozwój miasta przerwały wojny szwedzkie.

W okresie Powstania Styczniowego okolice Różana znajdowały się w rejonie działania Jakuba Jasińskiego, Polikarpa Dąbkowskiego, Konstantego Romanowskiego, Józefa Trąpczyńskiego. 16 lipca 1863 roku doszło do starcia z wojskami carskimi pod Szygami. Na mocy ukazu z 1869 roku z dniem 19 maja 1870 roku rząd carski zmienił różański gród na osadę i włączył do gminy Sieluń.

Mimo utraty praw miejskich Różan był garnizonem wojsk rosyjskich z czterema fortami i koszarami, wybudowanymi po roku 1886, pod nadzorem carskiego generała A. Kuropatkina. W Kaszewcu na lewym brzegu Narwi w koszarach, w okresie międzywojennym stacjonowała Szkoła Podchorążych Piechoty.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 4 lutego 1919 roku, Różan odzyskał prawa miejskie i ponownie stał się lokalnym ośrodkiem handlu, rzemiosła i drobnego przemysłu. W roku 1939 miasto liczyło 5800 mieszkańców.

Walki o przyczółek mostowy w Różanie, podczas wojny obronnej w 1939 roku trwały przez 3 dni. 5 września 1939 roku w godzinach rannych Niemcy rozpoczęli zmasowany atak lotniczy i artyleryjski na różańskie forty. Samoloty Luftwafe panowały nad miastem, artyleria niemiecka miała dziesięciokrotną przewagę na polską. Żołnierze polscy dzielnie odpierali kolejne ataki wroga, udaremniając próby opanowania miasta i sforsowania Narwi. 7 września Niemcy przerwali polską obronę w miejscowości Brzuze Duże, w dniu tym wkroczyli też do miasta.

W czasie okupacji hitlerowskiej Różan z powiatem makowskim włączono do Regencji Ciechanowskiej, należącej do III Rzeszy. Liczna grupa mieszkańców stała się ofiarami zbrodni hitlerowskich. W pomieszczeniach fortu nr 1 okupant utworzył getto, w którym więziono ponad 400 Żydów.

Miasto w czasie okupacji było aktywnym ośrodkiem konspiracji i ruchu oporu, początkowo ZWZ a następnie AK.

Według zestawienia opracowanego 26 marca 1946 roku, miasto poniosło następujące straty ludnościowe: 155 osób utraciło życie, 128 przebywało w obozach koncentracyjnych i więzieniach, 400 wywieziono na przymusowe roboty, 2600 wysiedlono lub wywieziono w nieznanym kierunku.

Wyzwolenie rozpoczęło się 9 sierpnia 1944 roku natarciem wojsk radzieckich - 3 armii polowej pod dowództwem generała A. Gorbatowa - w kierunku Narwi. W pierwszych dniach września opanowany został lewy brzeg rzeki, a 3 armia rozpoczęła przygotowania do obrony w lesie szczawińskim. 12 paĄdziernika oddziały wojsk radzieckich zdobyły miasto.

W czasie drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej, Różan został zniszczony w 95%.

Kształtowanie nowego oblicza Różana zapoczątkowała w latach 1951 - 1953 budowa betonowego mostu na Narwi. W roku 1955 oddano do użytku okazały budynek szkolny, w murach którego zlokalizowano Szkołę Podstawową i Liceum Pedagogiczne. Po 10 latach miejsce liceum zajęła Zasadnicza Szkoła Zawodowa, następnie Technikum Mechaniczne, a obecnie Zespół Szkół.

W roku 1968 oddano do użytku nowy budynek dla potrzeb Szkoły Podstawowej, w tym koku rozpoczęła też działalność Spółdzielnia Pracy "Mototransport". Otwarto też filię Biura Urzędu Techniki Jądrowej w Warszawie, która w 1970 roku została przekazana Zakładom Wytwórczym Przyrządów Pomiarowych "ERA", obecnie istniejąca jako Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe "Erar".

W latach 1973 - 1991 przy ulicy Gdańskiej wzniesiono 6 bloków mieszkalnych Spółdzielni Mieszkaniowej "Jubilatka", która w 600 - lecie nadania praw miejskich Różanowi, zmieniła nazwę na "Różanka". Na osiedlu mieszka 269 rodzin.

W roku 1980 władze miasta i gminy przeniosły się do nowej siedziby przy Placu Obrońców Różana.


Tekst z "Oficjanego Informatora Miejskiego" uzupełniony został o informacje zawarte w książce "Boże Igrzysko" autorstwa Normana Daviesa.








Piotr Pogorzelski

Prawa autorskie © Moje miasto Różan Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2003-05-21 (16928 odsłon)

[ Wróć ]
Content ©


Różan.net © 2002-2010 Piotr Pogorzelski
PHP-Nuke Copyright © 2005 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL. PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
Tworzenie strony: 0.04 sekund